Ai có công đầu với chữ quốc ngữ?

Giao sĩ Alexandre de Rhodes (Đắc Lộ) đã có công lớn trong việc chế tác ra chữ quốc ngữ. Nhưng liệu ông thực sự là người có công đầu trong việc tạo ra chữ quốc ngữ? Cùng tìm hiểu nhé!

Alexandre de Rhodes hay Francisco De Pina?

Với hai quyển sách Tự điển An Nam – Bồ Đào Nha – Latin (gọi tắt Tự điển Việt – Bồ – La) và Phép giảng tám ngày bằng quốc ngữ được tòa thánh La Mã cho xuất bản năm 1651, giáo sĩ Alexandre de Rhodes (Đắc Lộ) đã được coi là người có công lớn trong việc chế tác chữ quốc ngữ.

Tưởng nhớ công lao của Đắc Lộ, người ta đã dựng bia kỷ niệm với tên ông bên hồ Hoàn Kiếm ở Hà Nội và đặt tên Alexandre de Rhodes cho một con đường ở Sài Gòn.

Tuy nhiên, nhà nghiên cứu Nguyễn Phước Tương lại phản đối quan điểm này. Ông cho rằng Đắc Lộ không phải là người có công đầu trong việc tạo ra chữ quốc ngữ. Thông qua việc tìm thấy những tư liệu mới, nhà ngôn ngữ học Pháp Roland Jacques đã khám phá bức thư viết của giáo sĩ Francisco de Pina và cuốn sách Nhập môn tiếng Đàng Ngoài dạy tiếng Việt.

Từ đó, R. Jacques đã viết chuyên luận về công trình của những nhà tiên phong Bồ Đào Nha trong lĩnh vực ngôn ngữ học Việt Nam vào năm 1995. Các nghiên cứu này cho thấy Alexandre de Rhodes đã sử dụng công trình của F. de Pina và có sự đóng góp riêng của mình.

Công lao tập thể và vai trò của người Việt

Chữ quốc ngữ không chỉ là sự đóng góp của một người mà là công lao tập thể của nhiều giáo sĩ dòng Tên. Những người như Francisco de Pina, Cristophoro Borri, Gaspar d’Amaral, Antonio Barbosa, và Alexandre de Rhodes đã cùng nhau làm việc để phiên âm tiếng Việt bằng chữ Latin.

Tuy nhiên, vai trò của người Việt trong việc tạo ra chữ quốc ngữ còn chưa được nêu rõ. Các nhà nghiên cứu đã đề cập đến sự đóng góp của những nho sĩ, sư sãi, và tân tòng trong việc Latin hóa tiếng Việt. Dẫu vậy, những đóng góp này thường không được ghi lại cụ thể ngoại trừ những ghi chú của các giáo sĩ như F. de Pina, Đắc Lộ, và C. Borri.

Với những tư liệu mới được tìm thấy, cần phải có những nghiên cứu sáng tỏ để xác định rõ vai trò của từng người trong công cuộc tạo ra chữ quốc ngữ.

Viettel AIO